NAZARBAYEV’İN HAMLELERİ

Kazakistan Cumhuriyet bağımsızlığına kavuştuğu ilk yıllarda son derece çetin ve aşılması kolay olmayan engellerle karşı karşıyaydı. Ülkede işsizlik hakimdi, enflasyon 3 haneli rakamlardaydı ve geleceğe ilişkin pek çok şey umutsuzluk sarmalındaydı. Nüfus yorgun ve endişeliydi. Ancak uzun süre tarihinden ve öz kültüründen uzak kalan Kazak halkının, bugün dünyayı şaşırtan gelişmeleri öngören, tasarlayan ve uygulayan Lideri Nursultan Nazarbayev Kazakistan’ı dünyanın yeni aktörleri arasına sokmayı başardı.Bu başarıyı ortaya koyan en büyük kanıt ekonominin rakamları. Kişi başına milli gelir 700’den 8.000 dolara, büyüme hızı %5-8’e, enflasyon %137’den %10-14’lere taşınmış ve Kazakistan son dönemde 50 milyar doları aşan doğrudan dış yatırımı topraklarına çekmiştir. Yollar, köprüler, havaalanları, oteller, teknoloji transferleri yapılmıştır. Muhakkak ki bu hızlı değişimde Kazakistan’ın doğal kaynaklarının büyük payı vardır. Kazakistan petrol ve doğalgazdan yıllık yaklaşık 50 milyar dolar gelir elde ediyor. Ülke nüfusunun 16 milyon olduğunu düşünürsek, gelecek için iyimser tahminler yapmak sakıncalı olmaz. Buna göre 2018 yılında Kazakistan ekonomik büyüklüğünün 3 katına çıkması muhtemeldir.

Diğer yandan önemli ülkelerle sınırı olan Kazakistan’ın dünyayı etkisi altına alan küresel güç mücadeleleri arasında ilerlemesi ustalık gerektiren dış politika hamleleri ile mümkündür. Nitekim böyle de olmuştur. Kazakistan Cumhurbaşkanı Nazarbayev’i bölgesel liderliğe taşıyan hamle ve açılımlara baktığımızda:

- Kazakistan BDT ve Şanghay İşbirliği Örgütünün kurucuları arasındadır. BDT ülkeleri arasında Rusya’dan sonra en zengin olanıdır. (Ve Nazarbayev’in BDT’de reform önerisi memnuniyetle karşılanıyor. Bu çerçevede Rusya, Çin ve İran’la olan ilişkiler birlikte hareket etme yaklaşımına doğru yöneliyor.)

- Kazakistan topraklarının 1/5’i Avrupa alanındadır ki bu parça bile Fransa büyüklüğündedir. Kazakistan Avrupa ülkeleri ile entegrasyonu hızlandırmak, ticareti artırmak, katkı sağlayıcı materyalleri aktarmak amacıyla 2009-2011 Avrupa Yolu adlı programı uygulamaya koymuştur. (Ve Nazarbayev, Sarkozy görüşmesinden stratejik ortaklık belgesi meydana geliyor. AB ilk kez Orta Asya bölgesi üzerinde gelecek hesapları yapıyor.)

- 2010, Kazakistan için bir büyük başarının gerçekleştiği yıl olacaktır. İlk kez bu coğrafyadan bir ülke AGİT dönem başkanlığını üstlenecektir. Böylece demokratikleşme yolunda önemli adımlar atan Kazakistan’da, reformlar daha da hızlanacaktır. (Ve Nazarbayev, dinler ve kültürlerin barış ve kardeşliği için 50’den fazla temsilciyi başkent Astana’ya taşıyor. Ülkemde dini ve etnik ayrımcılık mümkün değil mesajı veriyor.)

- Bir bakmışsınız Nazarbayev, Orta Asya Devletler Birliğini kurmayı teklif ediyor. Geniş yankı buluyor. Bazı ön anlaşmalar yapılıyor. Bölgenin kendi kaderini çizmesi vurgulanıyor. Kazakistan Orta Asya’nın şemsiyesi haline geliyor. Hammadde arayışlarına verilecek yanıtlar kurumsallaşmaya doğru ilerliyor.

- Kazakistan CICA’nın (asyada işbirliği ve güven artırıcı önlemler konf.) kurucu başkanı olarak sahne alıyor. 20 ülkeyi gayretlerine ortak ediyor. 2010 yılınde bitecek dönem başkanlığı için Türkiye’yi öneriyor. (Ve Nazarbayev "Türk dünyası" diyor. Birlik kelimelerini açıkça telaffuz ediyor. Bu anlamda her organizasyona destek veriyor.)

Nazarbayev, yalnızca Kazakistan’nın yıldızını parlatmakla kalmıyor, kendisinin de liderlik alanını genişletiyor.

20.06.2009

• 
• 
•